อุทยานแห่งชาติภูซาง เป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาดอยผาหม่น อยู่ในเขตอำเภอเชียงคำ อำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย และมีอาณาเขตติดต่อกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวเป็นแนวยาว 30 กิโลเมตร มีเนื้อที่ 178,049 ไร่ มีป่าไม้อุดมสมบูรณ์ เป็นต้นน้ำของลำธารหลายสาย
สถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจ ได้แก่
น้ำตกภูซาง ตั้งอยู่ริมถนนห่างจากที่ทำการอุทยานฯ 300 เมตร เป็นน้ำตกหินปูนสูง 25 เมตร มีน้ำตลอดปี อุณหภูมิของน้ำประมาณ 33 องศาเซลเซียส น้ำใส ไม่มีกลิ่นกำมะถัน บางคนจึงเรียกว่า “น้ำตกอุ่นภูซาง” สายน้ำตกจะไหลลงไปที่แอ่งน้ำเบื้องล่าง ซึ่งเหมาะสำหรับการลงแช่ ฝั่งตรงข้ามน้ำตก มีร้านสวัสดิการสามารถนั่งพักผ่อนและรับประทานอาหารได้
บ่อน้ำอุ่นภูซาง เป็นบ่อน้ำซับแหล่งต้นน้ำของน้ำตกภูซาง อุณหภูมิ 35 องศาเซลเซียส ตั้งอยู่ด้านบนของน้ำตกภูซาง สภาพป่าโดยรอบเป็นป่าดิบชื้นและป่าพรุที่สมบูรณ์
ถ้ำผาแดง เป็นถ้ำหินปูนขนาดใหญ่ มีความลึก 450 เมตร ภายในถ้ำมีหินงอกหินย้อยสวยงาม อยู่ห่างจากอุทยานฯ 47 กิโลเมตร การเดินเที่ยวชมถ้ำต้องติดต่อเจ้าหน้าที่นำทางก่อนล่วงหน้า
ถ้ำน้ำลอด เป็นถ้ำหินขนาดเล็กอยู่เชิงดอยผาแดง ห่างจากถ้ำผาแดง 10 เมตร ถ้ำลึก 250 เมตร มีธารน้ำไหลผ่านตลอดถ้ำ ระดับน้ำลึก 50-100 เซนติเมตร การเที่ยวชมภายในถ้ำต้องเดินลุยน้ำตลอดและต้องมีคนนำทาง
ดอยผาดำ เป็นภูเขาหินปูนที่มีหน้าผาขนาดใหญ่เป็นปฏิมากรรมของธรรมชาติที่มีความสวยงามอีกรูปแบบหนึ่ง มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 1,096 เมตร ดอยผาดำตั้งตระหง่านอยู่เหนือหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติภูซางที่ 1 (ผาแดง) อยู่ในพื้นที่ตำบลร่มเย็น อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา อยู่ห่างจากอุทยานฯ 47 กิโลเมตร การเดินเที่ยวชมต้องใช้เวลา 3-4 ชั่วโมง และต้องมีเจ้าหน้าที่นำทาง
ถ้ำหลวง เป็นถ้ำหินปูนขนาดใหญ่ ลักษณะถ้ำกว้างแต่ไม่ลึก เป็นที่ตั้งของหน่วยพิทักษ์อุทยานที่ 2 ห้วยสา ถ้ำหลวงอยู่ห่างจากหน่วยพิทักษ์ฯ 500 เมตร และห่างจากที่ทำการอุทยานฯ 32 กิโลเมตร การเดินเข้าชมถ้ำต้องปีนเขาบ้างเล็กน้อย และต้องมีเจ้าหน้าที่นำทาง
ถ้ำน้ำดั้น เป็นถ้ำขนาดใหญ่มีน้ำตกภายใน มีหินงอกหินย้อยที่สวยงามมาก เคยเป็นที่หลบซ่อนของ ผกค.
เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ อุทยานฯ มี 3 เส้นทาง คือ เส้นห้วยเมี่ยง ระยะทาง 1,400 เมตร เส้นน้ำตกภูซาง ระยะทาง 1,700 เมตร และเส้นห้วยสา ระยะทาง 2,400 เมตร แต่ละเส้นทางใช้เวลาเดิน 2 ชั่วโมง มีป้ายสื่อความหมายสามารถเดินเองได้
เต่าปูลู เป็นเต่าหายาก สถานภาพใกล้สูญพันธุ์ มีถิ่นกำเนิดอยู่ทางภาคเหนือตอนบนและแนวเขตติดต่อกับสหภาพเมียนมาร์และจีนตอนใต้ ลักษณะเฉพาะคือ ตัวเตี้ย กระดองสีเขียวเข้มถึงดำ ยาว 15-20 เซนติเมตร จุดเด่น คือ หางเป็นปล้องยาวกว่ากระดอง หดหัว ขา และหางไม่ได้ สามารถปีนป่ายได้เก่ง โดยอาศัยเล็บและหางช่วยยัน เต่าปูลูมักอาศัยอยู่บนภูเขาสูงใกล้น้ำตกหรือลำห้วยที่มีนำไหลตลอดเวลาและออกหากินในเวลากลางคืน โดยจะกินกุ้ง หอย ปู และปลา ไม่ชอบกินพืช กลางวันมักหลบอยู่ตามซอกหินเย็น ๆ หน้าหนาวจะจำศีล นอกจากนี้ เต่าปูลูยังเป็นสัญลักษณ์การป้องกันไฟป่าของไทย เนื่องจากการที่ขาและหางไม่สามารถหดเข้ากระดองได้ยามมีภัย เมื่อเกิดไฟป่าจึงมักพบเต่าชนิดนี้ถูกไฟคลอกตายเป็นประจำ
ที่พักและสิ่งอำนวยความสะดวก อุทยานฯ มีบ้านพัก สถานที่กางเต็นท์ และร้านค้าสวัสดิการบริการนักท่องเที่ยว สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ อุทยานแห่งชาติภูซาง หมู่ 10 ตำบลภูซาง อำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา 56110 โทร. 0 5440 1099, 09 3293 5099, 0 2562 0760 www.dnp.go.th ค่าเข้าชมอุทยาน ชาวไทย ผู้ใหญ่ 20 บาท เด็ก 10 บาท ชาวต่างชาติ ผู้ใหญ่ 100 บาท เด็ก 50 บาท
การเดินทาง อุทยานฯ อยู่ห่างจากจังหวัดพะเยา 90 กิโลเมตร ไปตามเส้นทางสายพะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ-เทิง ห่างจากอำเภอเชียงคำ 30 กิโลเมตร แล้วเลี้ยวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 1093 อีก 17 กิโลเมตร หรือจากเชียงคำก่อนถึงโรงเรียนภูซางวิทยาคมเลี้ยวขวาผ่านที่ว่าการอำเภอภูซาง ขับต่อไปราว 14 กิโลเมตร ถึงที่ทำการอุทยานฯ หรือเดินทางโดย
รถประจำทาง นั่งรถสายพะเยา-อำเภอเชียงคำ หรือ เชียงราย-อำเภอเชียงคำ แล้วต่อรถโดยสารประจำทางขนาดเล็กสายเชียงคำ-บ้านฮวก รถจะผ่านที่ทำการอุทยานฯ ตามทางหลวงหมายเลข 1093 ระยะทาง 20 กิโลเมตร
